Co to jest Telematyka?

Telematyka jest połączeniem dwóch nauk – telekomunikacji (linie telefoniczne, okablowanie itp.) z informatyką (np. systemami komputerowymi). Jednak termin ten jest obecnie częściej stosowany w odniesieniu do telematyki transportu.

Według Gartnera, bezprzewodowe urządzenia telematyczne i technologie „czarnej skrzynki” gromadzą i przekazują dane o użytkowaniu oraz wymaganiach w zakresie obsługi technicznej i serwisowania pojazdów. Popularnym rozwiązaniem dla nowoczesnych firm jest wykorzystanie oprogramowania do zarządzania flotą, które jest gałęzią telematyki, w celu skoordynowania zarządzanych pojazdów i uzyskania kompleksowego obrazu rentowności, wydajności i ogólnego stanu całej floty.

Początki telematyki

Telematyka rozwinęła się wraz z internetem. W miarę jak komputery stawały się coraz mniejsze i bardziej rozpowszechnione, rosła potrzeba łatwego sposobu wymiany danych. To właśnie wtedy technologie telekomunikacyjne były wykorzystywane do łączenia ze sobą komputerów i innych urządzeń, a tym samym narodziła się telematyka.

Ciekawostka: Termin „telematyka” został użyty po raz pierwszy w 1978 roku przez Simona Norę i Alaina Minca w raporcie zatytułowanym „L’Informatisation de la société” – przygotowanym dla francuskiego premiera w odpowiedzi na rozwój technologii komputerowych i początek ery informacyjnej.

Od tego czasu procesory komputerowe stały się mniejsze i bardziej wszechobecne, a sieci telekomunikacyjne powszechne i skuteczne w przekazywaniu większej ilości danych, niezależnie od miejsca, w którym znajduje się komputer. Nieważne, czy chodzi o ciężarówkę jadącą przez odległe tereny Bieszczad, czy samochód dostawczy w Warszawie, telematyka może błyskawicznie przesyłać dane o tych pojazdach do biura, aby pomóc właścicielom firm w lepszym zarządzaniu flotą.

Jak działa telematyka transportu?

Podstawowym elementem systemu telematyki jest zainstalowanie w pojeździe urządzenia monitorującego, które umożliwia wysyłanie, odbieranie i przechowywanie danych telematycznych. Urządzenie łączy się poprzez pokładowy port diagnostyczny pojazdu (ODBII) lub port CAN-BUS z kartą SIM, a modem umożliwia komunikację poprzez sieć bezprzewodową.

Urządzanie gromadzi dane GPS oraz szereg innych danych charakterystycznych dla danego pojazdu i przekazuje je za pośrednictwem GPRS (General Packet Radio Service), danych mobilnych 4G oraz sieci komórkowej lub komunikacji satelitarnej do centralnego serwera. Serwer interpretuje dane i umożliwia ich wyświetlanie użytkownikom końcowym poprzez bezpieczne strony internetowe i aplikacje zoptymalizowane dla smartfonów i tabletów.

Dane telematyczne  mogą obejmować lokalizację, prędkość, czas pracy na biegu jałowym, gwałtowne przyspieszanie lub hamowanie, zużycie paliwa, usterki pojazdu i wiele więcej. Dane te, analizowane pod kątem konkretnych wzorców, mogą dostarczyć dogłębnych informacji na temat całej floty.

• Urządzenie monitorujące rejestruje lokalizację i informacje diagnostyczne pojazdu.
• Dane są przekazywane za pośrednictwem sieci komórkowych lub satelitarnych.
• Serwery Verizon Connect interpretują dane.
• Informacje dotyczące monitorowania pojazdów są wyświetlane w czasie zbliżonym do rzeczywistego na pulpicie komputera i w aplikacjach mobilnych.

Zastosowanie telematyki

Obecnie nie ma praktycznie żadnych ograniczeń dla różnych zastosowań telematyki. Świat staje się z dnia na dzień coraz bardziej połączony, ponieważ więcej urządzeń jest podłączonych do internetu rzeczy (IoT) i stale rozwijane są nowe sposoby wykorzystania informacji opartych na lokalizacji.

Wciąż jednak wiele osób uważa, że telematyka transportu pokazuje wyłącznie lokalizację pojazdu za pomocą systemu GPS, czyli jedynie kropkę na mapie.

Dzięki danym telematycznym można ustalić, z jaką prędkością jedzie kierowca, sprawdzić stan pracy na biegu jałowym oraz wysyłać kierowcom ostrzeżenie prawie w rzeczywistym czasie, aby pokazać najszybsze i najskuteczniejsze trasy. Ponadto można również monitorować zużycie paliwa, indywidualne zachowania kierowców, czas spędzony w określonych miejscach (i poza nimi) oraz to, czy pojazdy wymagają konserwacji.

Polska posiada czwartą co do wielkości flotę pojazdów w Europie, w tym pojazdów użytkowych i autobusów. W Polsce eksploatowanych jest łącznie ponad 4,1 mln w pojazdów użytkowych i autobusów.  W tym 1,1 mln średnich i ciężkich pojazdów użytkowych oraz ponad 124 tys. autobusów. (Źródło: https://www.acea.auto/files/ACEA-report-vehicles-in-use-europe-2022.pdf ).

W Polsce i na świecie rośnie wykorzystanie telematyki. Według badań firmy Berg Insight prognozuje się, że liczba systemów zarządzania flotą w aktywnym użyciu będzie rosła w Europie ze złożoną roczną stopą wzrostu na poziomie 14,4 proc. z 11,5 mln sztuk na koniec 2020 r. do 22,5 mln w 2025 r. (1)
Źródło (1): https://media.berginsight.com/2021/11/19120719/bi-fm16-sum.pdf

Instalacja urządzeń telematycznych

Wielu nowoczesnych producentów pojazdów użytkowych instaluje technologie monitoringu GPS i telematyki bezpośrednio w pojazdach. Jeśli pojazd nie jest wyposażony w tę technologię, dostępne są urządzenia GPS z rynku wtórnego. Mogą one być zasilane bateryjnie lub poprzez wewnętrzny system elektryczny pojazdu.

Niektórzy producenci, w tym Volvo, Mack, Hino, Ford i GM, współpracują z dostawcami usług telematycznych, aby zapewnić użytkownikom końcowym bezproblemową obsługę. W nadchodzących latach branża motoryzacyjna będzie prawdopodobnie nadal rozwijać inteligentne samochody, które wykorzystują telematykę do osiągania lepszych wyników. Systemy te wykorzystują również rozwijający się internet rzeczy, który może pomóc w połączeniu pojazdów z technologiami inteligentnego ruchu drogowego.

W jaki sposób moja flota może wykorzystać telematykę?

Wdrożenie rozwiązań telematycznych ma kluczowe znaczenie dla prawdziwie efektywnego i skutecznego zarządzania flotą oraz przynosi szereg istotnych korzyści dla firmy.

Kto nie chciałby mieć pełnego obrazu całej floty w zasięgu ręki, przy pomocy intuicyjnych i łatwych w obsłudze pulpitów nawigacyjnych dostarczanych za pośrednictwem aplikacji mobilnej?

Ponadto, rozwiązania telematyczne mogą się integrować z istniejącymi aplikacjami i systemami, aby umożliwić szereg zastosowań dla flot różnej wielkości. Oto sześć podstawowych sposobów, na jakie firmy stosujące telematykę mogą maksymalnie wykorzystać potencjał swoich pojazdów:

Monitoring pojazdów: Pojazdy mogą być śledzone za pomocą kombinacji satelitów i odbiorników GPS, sieci GPRS i chmury obliczeniowej. Odbiornik GPS pobiera informacje z satelitów i przetwarza je w celu wykorzystania np. jako systemu nawigacji GPS kierowcy. Przekazuje również informacje za pośrednictwem sieci GPRS do serwerów internetowych używanych przez personel biurowy. Mogą być one wykorzystane w celu wysłania wskazówek na temat odpowiedniej trasy bezpośrednio do kierowcy.

Monitoring przyczep i aktywów: Systemy GPS mogą także zostać połączone z przyczepami i innymi niezmotoryzowanymi aktywami, aby uchronić firmę przed ich utratą. Kierowcy mogą oznaczać lokalizację GPS podczas odczepiania przyczepy, a współrzędne te zostaną przekazane dalej, pozwalając na bezpośrednie nawigowanie do niej. System może być również skonfigurowany w taki sposób, że w przypadku przemieszczenia aktywów bez autoryzacji, do urządzenia mobilnego kierownika wysyłane jest natychmiastowe powiadomienie.

Konserwacja: Konserwacja pojazdów i zarządzanie cyklem życia aktywów mogą zostać ulepszone poprzez wykorzystanie telematyki do monitoringu zapisów godzin użytkowania i planowania konserwacji oraz przeglądów, jak również do pomocy w monitorowaniu godzin pracy silnika i zapisów serwisowych.

Menedżerowie floty mogą zmniejszyć wydatki i utrzymać pojazdy w bezpiecznym stanie eksploatacyjnym, pozostać na bieżąco z diagnostyką silnika, w tym napięcia akumulatora, temperatury płynu chłodzącego, wadliwego działania układu napędowego, problemów z zaworem, czujnikami tlenu i wiele innych.

Użytkownicy systemu GPS do monitoringu floty pojazdów zgłaszają dodatni zwrot z inwestycji w okresie krótszym niż sześć miesięcy.

Uzyskaj więcej interesujących danych z raportu „Trendy flotowe na rok 2019”. Pobierz tutaj

Monitorowanie bezpieczeństwa: Menedżerowie mogą wykorzystywać telematykę floty do monitorowania prędkości i lokalizacji pojazdów, a także zdarzeń na drodze i użycia pasów bezpieczeństwa. Telematyka zapewnia cyfrowy schemat każdego aspektu działania pojazdu, pomagając kierownikom flot zrozumieć, gdzie należy wprowadzić ulepszenia w zakresie środków zapobiegania wypadkom i standardom bezpieczeństwa kierowców.

Ocena ryzyka ubezpieczeniowego: Firmy ubezpieczeniowe mogą wykorzystywać telematykę do monitorowania zachowań kierowców, co pozwala im na dokładniejsze określenie czynników ryzyka i odpowiednie dostosowanie składek ubezpieczeniowych. Urządzenia telematyczne mogą również raportować, gdy pojazd jest używany w miejscu znajdującym się poza wyznaczonym obszarem, zwanym geofence.

Jakie korzyści w zarządzaniu flotą daje telematyka?

Technologia telematyczna może pomóc flotom w osiągnięciu poprawy operacyjnej w kluczowych obszarach:

Obniżenie kosztów paliwa: Telematyka może pomóc w identyfikacji obszarów strat, takich jak jałowa praca silnika, i umożliwić zarządcom flot natychmiastową reakcję, co pozytywnie wpływa na efektywność paliwową i końcowy wynik. Może również pomóc w zaplanowaniu najbardziej efektywnej trasy dla każdego kierowcy, aby zmniejszyć dodatkowe kilometry.

Zwiększenie bezpieczeństwa: Ciągłe informacje zwrotne dotyczące stylu jazdy i zachowań kierowców pozwalają menedżerom flot trenować pracowników i ograniczać niepożądane nawyki związane z jazdą, takie jak nadmierna prędkość lub ostre hamowanie. Ulepszenia mogą być wprowadzane na podstawie raportów opartych na danych, które podkreślają wydajność kierowców i prezentują nowe cele w zakresie bezpieczeństwa.

Zwiększenie produktywności: Dzięki wykorzystaniu danych z systemu GPS w czasie zbliżonym do rzeczywistego, kierowcy mogą uniknąć opóźnień w ruchu drogowym i przewidzieć niekorzystne warunki pogodowe. Kierownicy biurowi mogą szybko i łatwo poinstruować kierowcę na temat odpowiedniej trasy.

Lepsze zarządzanie płacami: Dzięki monitorowaniu dokładnej godziny rozpoczęcia jazdy do momentu wyłączenia silnika, kierownicy floty mają dokładny, automatyczny zapis czasu pracy kierowcy. Pomaga to właścicielom firm zweryfikować, czy pracownicy otrzymują odpowiednie wynagrodzenie za przepracowane godziny, eliminując jednocześnie niepotrzebny czas spędzony na ręcznym sprawdzaniu arkuszy i obliczeniach.

Zmniejszenie liczby nieuprawnionych użytkowników: Jednym ze sposobów, w jaki właściciele flot mogą zmniejszyć ryzyko wypadków, jest sprawdzenie, czy pojazdy są w drodze tylko wtedy, gdy jest to wymagane. Czy jesteś pewien, że żaden z nich nie jest wykorzystywany poza czasem pracy kierowcy? Dzięki rozwiązaniu telematycznemu można monitorować, kiedy pojazd jest używany, a także zaplanować obszar użytkowania, aby mieć pewność, że pojazd znajduje się zawsze tam, gdzie powinien.

Zmniejszenie kosztów utrzymania: System telematyczny może zostać skonfigurowany w taki sposób, aby dostarczać powiadomienia na podstawie przebiegu, użycia silnika lub czasu. W połączeniu z informacjami o zachowaniu podczas jazdy można monitorować zużycie pojazdów firmowych w celu zaplanowania i przeprowadzenia konserwacji i przeglądów. Co więcej, system może ostrzegać o usterkach, takich jak awaria świateł lub silnika, eliminując potrzebę polegania na pracowniku przy zgłaszaniu usterek, umożliwiając szybkie rozwiązanie problemu.

Czy telematyka jest droga?

Cena zależy od konfiguracji systemu telematycznego. Koszt monitoringu pojazdu na mapie jest stosunkowo niski, lecz zapewnia bardzo mało operatywny wgląd. Połączenie w pełni zintegrowanego rozwiązania telematycznego z innymi technologiami, takimi jak cyfrowy tachograf, kamera samochodowa, inteligentne planowanie tras i zaawansowane zarządzanie kierowcami kosztuje więcej, ale zapewnia znacznie większy zwrot z inwestycji.

Lepszy wgląd we flotę pomaga w monitorowaniu jej eksploatacji. Konfigurowalne pulpity menadżerskie mogą ułatwić przeglądanie postępów w osiąganiu budżetów, a system monitoringu floty zapewnia analizę w czasie niemal rzeczywistym. W dłuższej perspektywie czasowej system monitorowania floty GPS może pomóc w odkryciu ukrytych kosztów przy jednoczesnym ujawnieniu potencjału większej wydajności i efektywności w całej organizacji.

Przyszłość telematyki

Telematyka jest przygotowana na gwałtowny wzrost w miarę rozwoju nowych aplikacji wykorzystujących nowoczesne jednostki GPS i powszechne wykorzystanie urządzeń mobilnych. Coraz więcej osób zarządzających flotami zdaje sobie sprawę z konieczności monitorowania działalności w celu kontroli kosztów, zwiększenia wydajności, poprawy odpowiedzialności i utrzymania pełnej zgodności z przepisami. Ponieważ właściciele szukają nowych rozwiązań w celu „osiągnięcia lepszej integracji, w tym mobilnego zarządzania personelem, oprogramowania ERP i oprogramowania do zarządzania przedsiębiorstwem”, telematyka stanie się integralną częścią wszystkich nowoczesnych flot. ³

 

 

Źródła:

 

1. ​https://www.acea.be/uploads/publications/ACEA_Report_Vehicles_in_use-Europe_2019.pdf                              
2. https://www.acea.be/uploads/statistic_documents/ACEA_Report_Vehicles_in_use-Europe_2018.pdf​ 
3. ​https://www.automotive-fleet.com/320583/looking-ahead-to-2019-the-future-of-telematics